Teksty

Wołangiewicz: Nad kapitalizmem (w Polsce) refleksji chwila

Kategoria: Blog, Teksty | 16 marca 2016 | AUTOR: Michał Wołangiewicz

Autor: Michał Wołangiewicz

W Polsce kapitalizm zawsze miał pod górkę. Szlachta uważała kupczyków za gorszy gatunek ludzi. Bardzo niechętni mu byli romantycy. Po II WŚ – wiadomo, większość społeczeństwa była za socjalizmem oraz socjalistyczną gospodarką rynkową. Nawet „S” była tylko za rynkiem, ale nie za prywatną własnością. Międzywojnie (jakkolwiek niedoskonałe) okazało się z kolei zbyt krótkie, żeby z nowoczesnym państwem na dobre się oswoić. Transformacja ustrojowa – która dokonała się zresztą głównie w sferze konsumpcji – trochę co prawda w tej mierze zmieniła, jednak „postkomuna” (rozumiana jako pewny rodzaj postawy społecznej) jest wciąż obecna. I pokutuje… czytaj dalej >>>

Bernaciak: Koncepcja państwa w pismach F. A. Hayeka

Kategoria: Blog, Teksty | 12 września 2015 | AUTOR: Nikodem Bernaciak

Autor: Nikodem Bernaciak
Wersja PDF

Praca wyróżniona w konkursie na esej z okazji 40-lecia przyznania Nagrody Nobla Friedrichowi A. Hayekowi.

Friedrich August von Hayek urodził się 8 maja 1899 r. w Wiedniu i zmarł 23 marca 1992 r. we Fryburgu Bryzgowijskim. 40 lat temu otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii, jednak jego twórczość znacznie wykraczała poza tematykę ekonomiczną — był przecież posiadaczem doktoratów z prawa i politologii. Na poglądy Hayeka w nieodwracalny sposób wpłynęła również II wojna światowa, którą mimo swojego austriackiego pochodzenia spędził w Wielkiej Brytanii. Podwójne obywatelstwo i poczucie tożsamości narodowej zmieniły jego percepcję — długotrwałe funkcjonowanie w uniwersum anglosaskim pozwoliło mu docenić uroki ewolucyjnego, zakorzenionego w tradycji i zwyczajach klasycznego liberalizmu. Zawsze uważał go jednak za jedną z emanacji szerszego dziedzictwa europejskiego. Jak zresztą sam podkreślał — „gdy 80 lat temu John Stuart Mill pisał swój wielki esej O wolności, czerpał inspiracje, bardziej niż od kogokolwiek innego, od dwóch Niemców: Goethego i Wilhelma Humboldta”[1]. Koncepcja państwa, wyrażona w pismach Hayeka, wynika więc nie tylko z tradycji anglosaskiej. Składają się na nią również kontynentalne doświadczenia instytucji, powstałych w celu ograniczenia absolutyzmu panującego na taką skalę, jakiej kraje anglosaskie nigdy nie zaznały. czytaj dalej >>>

Sadurski: Koncepcja państwa w pismach F.A. Hayeka

Kategoria: Blog, Teksty | 8 września 2015 | AUTOR: Jakub Sadurski

Autor: Jakub Sadurski
Wersja PDF

Praca wyróżniona w konkursie na esej z okazji 40-lecia przyznania Nagrody Nobla Friedrichowi A. Hayekowi.

Friedrich von Hayek prowadził działalność naukową na bardzo wielu polach. W swoich pracach koncentrował się przede wszystkim na tematyce ekonomicznej, jednak równie istotne miejsce w jego twórczości zajmują kwestie związane z teorią prawa, socjologią, filozofią, historią doktryn politycznych i prawnych. Interdyscyplinarny charakter zainteresowań noblisty powoduje, że przedstawia on omawianą w swoich pracach tematykę w sposób wszechstronny[1]. Właśnie dlatego teksty Hayeka dotyczące organizacji państwowej stanowią bogaty materiał badawczy, bowiem poruszają one wiele aspektów obejmujących tę tematykę. czytaj dalej >>>

Pietrala: Redukcja wydatków publicznych

Kategoria: Blog, Teksty | 21 sierpnia 2015 | AUTOR: Iwo Pietrala

Autor: Iwo Pietrala
Wersja PDF

Ileż to razy, gdy poruszany był temat kwoty wolnej od podatku, słychać było zapewniania i przestrogi polityków, że „nas nie stać”, „takie propozycje są oderwane od rzeczywistości”, a likwidacja podatku dochodowego jest pomysłem kompletnie absurdalnym i właściwie bez tego budżet nie może istnieć. Często postuluje się też wprowadzenie zamiast podatku dochodowego innych form opodatkowania: podatku obrotowego, katastralnego etc. Większość ludzi nie zastanawia się głębiej nad problemem, wierząc na słowo ekspertom wyciągającym liczby z Excela, opowiadającym jakie „koszty” dla budżetu pociągnęłyby za sobą takie decyzje. Widząc oczami wyobraźni ile wydatków trzeba by było obciąć, społeczeństwo niechętnie przyznaje racje, pomysł przyjmuje formę obietnicy wyborczej na przyszłe kadencje, odsuwając swoją realizację do bliżej nieokreślonej przyszłości. Jednak jak jest naprawdę? czytaj dalej >>>

Kosowska-Stamirowska: Francja – Egalitaryzm? Elitaryzm? Nie! Merytokracja… A może jednak elitaryzm?

Kategoria: Blog, Teksty | 14 lipca 2015 | AUTOR: Zuzanna Kosowska-Stamirowska

Autor: Zuzanna Kosowska-Stamirowska

Wolność, Równość, Braterstwo — z tymi pięknymi hasłami kojarzycie zapewne postrewolucyjną Francję i jej do cna republikański ustrój, gdzie „republikanizm” stał się niczym innym, jak nową religią wyznawaną gorliwie przez lud. Król wraz z dworem poszedł na szafot, dobra znacjonalizowano, kościoły sprofanowano i w ten sposób rozprawiono się z paskudnym feudalnym problemem nierówności społecznych. Dzisiaj Francja jest krajem socjalistycznym, który szczególnie dba o niwelowanie tych nierówności, o czym przypominamy sobie szczególnie 14 lipca. czytaj dalej >>>

Tyszkiewicz: Gospodarka „Roku 1984”

Kategoria: Blog, Teksty | 4 lipca 2015 | AUTOR: Jan Jakub Tyszkiewicz

Wersja PDF, EPUB, MOBI

George Orwell został sławny dzięki swoim publikacjom uderzającym w totalitaryzm, które w sposób prosty i dosadny obnażały okrucieństwa i absurdy tego systemu. Oczywiście dwiema najsłynniejszymi książkami tego autora są „Folwark Zwierzęcy” oraz „Rok 1984”. Tutaj zajmiemy się tą drugą, więc jeśli jeszcze jej nie przeczytaliście, to musicie przygotować się na garść spoilerów. Starałem się ograniczyć ich ilość, lecz zupełne ich uniknięcie nie było możliwe. Bez zbędnego opóźniania zatem: jak wygląda ekonomia i gospodarka świata przedstawionego w „Roku 1984”? czytaj dalej >>>

Noga: O kontrekonomii i współczesnym agoryzmie

Kategoria: Blog, Teksty | 6 lutego 2014 | AUTOR: Mikołaj Noga

Przedmiotem poniższej pracy jest ocena kontrekonomii jako taktyki prowadzącej do powstania społeczeństwa ładu naturalnego, opisanie wyjątkowych okoliczności sprzyjających jej stosowaniu oraz próba opisu współczesnego agoryzmu.

Krytyczne spojrzenie na kontrekonomię

Tym, co zdecydowanie wyróżnia agoryzm wśród innych nurtów libertarianizmu to proponowana przez niego taktyka – kontrekonomia.

Samuel Edward Konkin III w Nowym Manifeście Libertariańskim nakreśla wizję rewolucji agorystycznej, która dokonuje się w znacznej mierze właśnie za pomocą praktykowania kontrekonomii [1]. Osobom, które nie wiedzą, co oznacza ten termin, przypominam, iż kontrekonomią Konkin określa „praktykowanie przez ludzi działań polegających na unikaniu państwa, wystrzeganiu się go i przeciwstawianiu się mu”[2]. Innymi słowy oznacza to działanie ‚obok państwa’, tak by to pozbawione „pożywienia” (środków utrzymania) z czasem upadło. czytaj dalej >>>

Madej: Wolność i równość jako podstawy współczesnej liberalnej demokracji. Żywioły do pogodzenia?

Kategoria: Blog, Teksty | 18 marca 2013 | AUTOR: Jakub Madej

Wolność i równość są pojęciami, na których oparte zasady kształtują ustroje państw zachodnich. Refleksja teoretyczna nad nimi trwa od dłuższego czasu. Większość ludzi używających tych słów (zwłaszcza politycy) ich nie definiuje, co wydaje się krokiem niezbędnym1, jeśli chcemy dojrzeć ich istotę i znaczenie oraz zorientować się, jakie są wzajemne relacje między nimi; co wynika z braku tej refleksji, widać często w debacie publicznej, w której regularnie nadużywa się zwłaszcza kategorii równości, zbytnio rozszerzając jej zasięg. Chciałbym w tej pracy właśnie takiej krótkiej refleksji dokonać: przedstawić najważniejsze koncepcje wolności i równości w myśli politycznej, ich praktyczny wymiar w ustroju państwa jako pryncypiów liberalnej demokracji oraz, pokazując pewne przykłady nadinterpretacji tych pojęć, dojść do konkluzji na temat wzajemnych relacji między nimi. czytaj dalej >>>

Sroczyński: Chrześcijańska wizja państwa wobec libertarianizmu

Kategoria: Blog, Teksty | 31 stycznia 2013 | AUTOR: Olgierd Sroczyński

Część 1 – Podległość władzy a anarchia prywatnej własności

Nauczanie społeczne Kościoła Katolickiego jest źródłem niesłabnących kontrowersji w dyskusjach na temat libertariańskiej teorii państwa i prawa. Wynika to z faktu, że libertarianizm – ujmowany jako ruch polityczny – znalazł się w ogniu sporu pomiędzy „prawicą” a „lewicą”, ze względu na mocne antyetatystyczne argumenty znajdując wielu zwolenników po prawej stronie sceny politycznej.

Do popularności libertarianizmu wśród konserwatystów przyczynił się na pewno Hans-Hermann Hoppe, którego radykalna krytyka demokracji spotkała się z entuzjazmem, wywołując wręcz eksplozję zainteresowania myślą libertariańską w środowisku konserwatywnym (nawet pomimo obecności w niej postulatu zniesienia państwa, który dla dużej części konserwatystów był nieakceptowalny). W perspektywie działalności politycznej (czy raczej: ideologicznej), libertariańskie poglądy na relację pomiędzy państwem i jednostką zbiegły się z poglądami konserwatywnymi, akcentującymi wartość instytucji tradycyjnych, w opozycji do nowoczesnego, demokratycznego państwa opiekuńczego. czytaj dalej >>>